Tìm lại những giá trị bị đánh mất?

Một cửa hàng tạp phẩm thời bao cấp tại Hà nội

Từ những năm 1970 của thiên niên kỷ trước, ở miền Bắc đã có câu chuyện tiếu lâm rằng đất nước ta giống như người  mù cụt một chân chống nạn đi và đi mãi để rồi thấy mình trở lại điểm  xuất phát. Trong bối cảnh xã hội Việt Nam thời bấy giờ đó là một cách "phản biện" dù không có mấy tác dụng. Và câu chuyện vẫn lưu truyền đến ngày nay với ngày càng nhiều hơn những minh chứng về cái sự đi vòng tròn như thế .

Đầu tiên có thể nói đến là cuộc cải cách ruộng đất mà sau này được nhận ra là "sai lầm ấu trĩ " khi chính quyền tước đoạt ruộng đất khỏi các thành phần địa chủ phú nông tức là những người biết làm ăn để trao vào tay các thành phần bần cố nông mà trong đó có nhiều người thực ra do không biết làm ăn hoặc lười biếng trở thành bần cùng. Tiếp đến, toàn bộ ruộng đất và sức lao động (người, trâu bò và công cụ) được đưa vào  HTX quanh năm theo đuổi các phong trào thi đua, lúc thì hô hào cấy dầy, lúc lại bảo "cấy thưa thừa thóc, cấy dầy cóc được ăn"... Rốt cuộc năng suất thóc gạo ngày càng  giảm sút khiến cả nước rơi vào tình trạng thiếu đói trong nhiều thập liên tiếp buộc phải dừng lại để mò mẩm mong tìm lại những gì đã bị đánh mất trong quá trình cuộc cải cách . Thử hỏi các chủ trang trại giàu có ngày nay có gì khác với những địa chủ ngày xưa mà phải tốn quá nhiều thời gian và mất mát để đánh đổi như vậy?

Cũng đã diễn ra một quá trình tương tự trong lĩnh vực công nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp. Đó là cuộc cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh bắt đầu từ những năm 1960 ở miền Bắc đã nhanh chóng xóa bỏ các thành phần biết sản xuất và buôn bán và trao toàn bộ các cơ sở sản xuất kinh doanh vào tay những người thợ và cán bộ, bộ đội vừa qua các lớp đào tạo cấp tốc. Công cuộc cải tạo này bắt đầu muộn hơn nhưng kịp thời để xóa bỏ những mầm mống của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa ở niềm Bắc và tiếp đến  ở cả miền Nam sau giải phóng kéo theo nhiều  hậu quả chính trị-xã hội rất nặng nề khác. Liệu có gì khác giữa các các nhà tư sản dân tộc trước đây  với đội ngũ doanh nhân  ngày nay nếu không phải là sự giàu lên nhanh chóng nhờ tham nhũng của lớp doanh nhân sau này?   

Thực ra còn rất nhiều những cuộc "đi vòng tròn" của người mù chống gậy như thế đã liên tục diễn ra trên mọi lĩnh vực, mọi thời gian và không gian cho đến ngày hôm nay vẫn chưa hoàn toàn chấm dứt. Cái gọi là chiến lược "đi tắt đón đầu" nghe rất kêu đến nay vẫn chỉ là con số 0 to tướng. Ngành chế tạo ô tô được coi là một "mũi nhon" công nghiệp hóa, hiện đại hóa sau hơn 30 năm chỉ là một thị trường tiêu thụ xe nhập khẩu từ nước ngoài. Đau nhất là công cuộc cải cách hành chính, khi Lãnh đạo càng hô hào tinh giản biên chế thì biên chế càng phình to, càng hô hào đơn giản thủ tục thì thủ tục càng nhiều và càng rắc rối. Người dân sợ và ghét quan công an và chức hơn thời phong kiến thực dân ghét quan lại.    

Quang cảnh khai mạc kỳ họp thứ V Quốc hội khóa XIII ngày 20/5/2013

Gần đây lại rộ lên cuộc thảo luận về đổi tên nước trong khuôn khổ đợt vận động lấy ý kiến sửa đổi Hiến Pháp. Suy cho cùng đây cũng chỉ là biểu hiện của trạng thái bế tắc và nhu cầu tìm lại những giá trị bị đánh mất mà thôi. Có điều là, những thứ bị đánh mất này không phải là những vật cụ thể như thỏi vàng hay viên kim cương... mà là những giá trị trừu tượng chỉ hình thành với sự chín mùi của một quá trình vận động lịch sử. Tên nước VNDCCH dù sao đã là kết quả của quá trình cách mạng giải phóng dân tộc sao bổng chốc có thể thay đi đổi lại? Bài học đáng tiếc của việc thay đổi tên CHXHCNVN tưởng đã rõ rồi sao giờ còn muốn lặp lại? Cuộc tìm kiếm này một lần nữa diễn ra đầy kịch tính xung quanh cuộc thảo luận về dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992. Trong khi công chúng nêu nguyện vọng tiến tới xóa bỏ Điều IV thì giới chức lại đưa ra 3 nội dụng "cố thủ" rắc rối hơn. Có thể nói đã hình thành hai quan điểm trái ngược nhau xung quanh câu chuyện sửa đổi và bổ sung Hiến pháp như thế nào . Và sự khác biệt này đang ngày càng tăng lên.  

Những sự thật trên đây cho thấy điều gì? Xin nhường lại câu trả lời cho tất cả các bạn đọc./.